Chuỗi Công Cụ Operational Excellence | #26: Từ Nhiên Liệu Thô Đến Sản Phẩm Giá Trị Cao

Khi Exxon Mobil Tái Định Nghĩa Hiệu Quả Trong Thời Đại OPEX 4.0.

Chào mừng bạn đến với bài viết cuối tuần đặc biệt dành riêng cho phiên bản dành cho người đăng ký trả phí Loyal Fan.

Đây là bài viết số 26 trong Chuỗi bài viết về Bộ Công Cụ Operational Excellence.

Nội dung

Phần 1 – Thông tin chính thức

Phần 2 – Bối cảnh thị trường và ý nghĩa

Phần 3 – Phân tích qua lăng kính Operational Excellence

Phần 4 – Bài học cho Doanh nghiệp

Phần 5 – Kết luận

Phần 1: Thông Báo Chính Thức

Đầu tháng 11 năm 2025, Exxon Mobil – tập đoàn năng lượng lớn nhất nước Mỹ và là một trong những doanh nghiệp có tầm ảnh hưởng nhất trong ngành dầu khí toàn cầu – đã công bố kế hoạch tăng cường đầu tư vào các dự án nâng cấp nhà máy lọc dầu hiện có thay vì mở rộng hoặc xây mới. Theo thông tin được công bố, chiến lược này hướng đến mục tiêu tối đa hóa giá trị từ nguồn tài nguyên hiện hữu và tăng hiệu quả vận hành trong bối cảnh thị trường năng lượng biến động mạnh.

Thông tin này nhanh chóng thu hút sự chú ý của giới phân tích và truyền thông toàn cầu, bởi đây không chỉ là quyết định mang tính kỹ thuật, mà còn phản ánh một tư duy vận hành mới trong ngành năng lượng truyền thống – khi “hiệu quả” không còn được hiểu là “sản xuất nhiều hơn”, mà là “tạo ra nhiều giá trị hơn từ cùng một nguồn lực”.

1. Khi thế giới năng lượng buộc phải thay đổi

Trong suốt hơn một thế kỷ, ngành dầu khí toàn cầu vận hành dựa trên nguyên tắc “quy mô tạo ra hiệu quả”. Các tập đoàn lớn đua nhau mở rộng công suất, xây dựng nhà máy lọc dầu khổng lồ, và khai thác hàng triệu thùng dầu mỗi ngày. Tuy nhiên, giai đoạn hậu đại dịch và quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu đang khiến quy luật này dần lỗi thời.

Từ năm 2022 đến 2025, giá dầu biến động thất thường, trong khi các chính sách về giảm phát thải và xu hướng năng lượng sạch buộc các tập đoàn phải giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Trong bối cảnh đó, Exxon Mobil – thay vì chạy đua mở rộng – chọn cách đi sâu vào giá trị: nâng cấp nhà máy hiện có để tạo ra sản phẩm tinh chế cao cấp hơn như dầu gốc bôi trơn, nhiên liệu phản lực sạch và diesel ít lưu huỳnh.

Theo phân tích của Reuters và CNBC, động thái này giúp Exxon duy trì lợi nhuận trong bối cảnh giá dầu không ổn định, đồng thời tăng biên lợi nhuận thông qua sản phẩm có giá trị cao hơn. Dưới góc nhìn Operational Excellence (OPEX), đây là biểu hiện rõ nét của tư duy “tối ưu thay vì mở rộng” – khi hiệu quả được đo bằng năng lực tạo giá trị, không phải sản lượng đầu ra.

2. Khi hiệu quả không còn là “chi phí thấp nhất”

Trong ngành công nghiệp nặng, “hiệu quả” từng đồng nghĩa với việc giảm chi phí sản xuất, nhưng đến nay, định nghĩa này đã trở nên hạn chế. Đối với Exxon Mobil, hiệu quả hiện đại không còn là tiết kiệm ngắn hạn, mà là duy trì khả năng sinh lời ổn định trong môi trường phức tạp.

Theo báo cáo tài chính quý III/2025, mảng lọc dầu và hóa dầu của Exxon ghi nhận hiệu suất vận hành tăng ổn định dù giá dầu thô giảm. Một trong những yếu tố góp phần vào kết quả này là chiến lược nâng cấp thiết bị và công nghệ tại các tổ hợp lọc dầu ở Singapore và Texas, cho phép công ty chuyển hóa các loại dầu nặng hoặc dầu dư thừa thành sản phẩm tinh chế có giá trị cao.

Dưới góc nhìn OPEX, đây là ví dụ điển hình của “hiệu quả chuyển đổi” (Transformational Efficiency) – tức là năng lực tái cấu trúc quy trình và mô hình hoạt động để đạt hiệu suất mới mà không cần mở rộng quy mô. Exxon có thể đang hướng tới việc tự động hóa quy trình, sử dụng dữ liệu thời gian thực để ra quyết định vận hành, và chuẩn hóa quy trình giữa các khu vực sản xuất toàn cầu.

Như vậy, thay vì tối ưu từng bộ phận riêng lẻ, Exxon đang tái định hình toàn bộ chuỗi giá trị vận hành – một hướng đi đúng chuẩn tinh thần OPEX 4.0.

3. Khi công nghệ trở thành đòn bẩy của hiệu quả

Bên cạnh việc nâng cấp cơ sở vật chất, Exxon đang đầu tư mạnh vào công nghệ phân tích dữ liệu và mô hình vận hành số. Theo nhiều nguồn phân tích, tập đoàn này đang mở rộng hệ thống Digital Refining Platform – nền tảng quản lý sản xuất thông minh giúp theo dõi dòng nguyên liệu, phát hiện bất thường, và dự đoán rủi ro vận hành.

Dưới góc nhìn OPEX, đây chính là giai đoạn mà công nghệ và hiệu quả bắt đầu hội tụ. Nếu trước đây năng suất được tạo ra bởi con người và thiết bị, thì nay, hiệu quả đến từ dữ liệu và khả năng học hỏi của hệ thống.

Điều đáng chú ý là Exxon không chỉ áp dụng công nghệ vào khâu kỹ thuật, mà còn vào chuỗi ra quyết định quản trị. Việc tích hợp phân tích dữ liệu vào hoạt động thương mại, logistics, và quản lý rủi ro giúp tập đoàn đưa ra quyết định nhanh hơn, chính xác hơn, đồng thời giảm độ trễ giữa các bộ phận.

Có thể nói, Exxon đang từng bước xây dựng một mô hình “tổ chức vận hành theo dữ liệu” (data-driven operations) – nền tảng của OPEX hiện đại, nơi thông tin được xem là tài sản chiến lược không kém gì nguồn dầu thô.

4. Khi “hiệu quả” trở thành ngôn ngữ chung trong tổ chức

Một điểm khác biệt quan trọng của Exxon trong giai đoạn này là hiệu quả không còn là nhiệm vụ riêng của bộ phận kỹ thuật. Các quyết định đầu tư, sản xuất, marketing và thương mại đều được gắn với mục tiêu hiệu suất tổng thể.

Theo giới quan sát, Exxon đã tái cấu trúc mô hình quản trị để gắn kết các bộ phận vận hành, tài chính, và chiến lược vào cùng một hệ thống mục tiêu. Dưới lăng kính OPEX, đây là biểu hiện của “văn hóa hiệu quả tích hợp” – nơi mọi cấp độ trong doanh nghiệp đều hiểu rằng mỗi hành động nhỏ đều góp phần vào năng lực tổng thể.

Điều này cũng lý giải vì sao Exxon có thể ra quyết định nhanh mà không đánh mất tính kiểm soát – một yếu tố đặc biệt quan trọng khi quản lý chuỗi sản xuất và phân phối trải rộng trên toàn cầu.

5. Khi hiệu quả gắn liền với bền vững

Trong khi nhiều tập đoàn năng lượng chọn cách đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo, Exxon lại chọn hướng “bền vững từ bên trong” – tức là cải thiện quy trình và giảm phát thải ngay trong hoạt động hiện hữu.

Theo dữ liệu công bố, các dự án nâng cấp của Exxon tại Singapore và Baton Rouge (Mỹ) có thể giúp giảm phát thải CO₂ tới 10–15% mỗi năm thông qua việc tận dụng nhiệt thải, tối ưu nhiên liệu đầu vào, và sử dụng công nghệ tách carbon trong lọc hóa dầu.

Dưới góc nhìn OPEX, đây là cách tiếp cận thực tế hơn: hiệu quả vận hành và bền vững không tách rời nhau, mà cùng tạo ra giá trị tổng hợp. Một hệ thống hiệu quả không chỉ tiết kiệm chi phí, mà còn bảo vệ danh tiếng thương hiệu, giúp doanh nghiệp duy trì “giấy phép hoạt động xã hội” (social license to operate) trong dài hạn.

6. Bức tranh tổng thể

Từ góc nhìn tổng thể, chiến lược của Exxon phản ánh ba thông điệp quan trọng của OPEX 4.0:

1. Hiệu quả không còn là kết quả cuối cùng, mà là quá trình tái tạo liên tục.

2. Giá trị không đến từ mở rộng quy mô, mà từ khai thác sâu năng lực hiện có.

3. Công nghệ không thay con người, mà mở rộng khả năng của con người trong quản trị hiệu suất.

Tóm lại, bước đi của Exxon Mobil không chỉ là một quyết định kỹ thuật hay tài chính, mà là một thay đổi căn bản trong triết lý vận hành. Trong thời đại mà năng lượng sạch, dữ liệu và bền vững đang trở thành chuẩn mực, Exxon đang chứng minh rằng “hiệu quả” không phải là tiết kiệm, mà là khả năng tạo giá trị bền vững từ chính nguồn lực hiện có.

Dưới góc nhìn Operational Excellence, đây là hình mẫu của doanh nghiệp hiện đại: thay vì chạy đua với tốc độ, họ thắng bằng độ sâu của hiệu quả.